Okna w domu a kierunki świata

Obecnie coraz bardziej dbamy o to, by nasz dom był energooszczędny oraz by jego izolacyjność termiczna była jak najwyższa. Decydujemy się również na to, by korzystać z dobrodziejstwa darmowej energii słonecznej, która nie tylko dogrzeje nasz dom, ale i oświetli go, byśmy zużyli mniej energii elektrycznej. Takie wykorzystanie energii słonecznej jest możliwe przede wszystkim dzięki odpowiedniemu doborowi okien i ich optymalnemu rozmieszczeniu w domu.

Sytuując dom na działce budowlanej powinniśmy zadbać o to, by promienie słoneczne padały na jak największą część budynku przez jak najdłuższy czas w ciągu dnia. Dużą rolę ogrywają tutaj okna, przez które ciepło słoneczne może przenikać do wnętrza domu. Odpowiednie rozmieszczenie okien może zapewnić zyski ciepła dające wymierne korzyści finansowe. Oszczędności na ogrzewaniu, szczególnie w okresie wiosennym, mogą sięgnąć nawet kilkuset złotych, w porównaniu do podobnego budynku, ale z niekorzystnie umieszczonymi oknami.

Aby jak najlepiej wykorzystać energię słoneczną, największe okna powinny znajdować się w południowej ścianie domu. Wielkość okien trzeba jednak odpowiednio zbilansować – powierzchnia przeszkleń musi być na tyle duża, aby promienie słoneczne miały szansę „dotrzeć” do wnętrza, ale jednocześnie trzeba pamiętać, że zbyt duża – spowoduje większe straty niż zyski.

Odpowiednią wielkość okien ustala się na podstawie obliczeń i symulacji (to zadanie dla architekta). Trzeba też przy nich uwzględnić parametry okien – przede wszystkim:

• współczynnik przenikania ciepła (Uw)
• współczynnik przepuszczalności energii całkowitej promieniowania słonecznego (g).

Okna umieszczone po stronie wschodniej i zachodniej domu nie mają tak istotnego znaczenia dla pozyskiwania energii cieplnej. Dlatego zwiększenie ich powierzchni nie spowoduje efektywnego dogrzania pomieszczenia.

Natomiast lepiej zrezygnować z dużych okien w ścianie północnej domu – nie będzie ona nigdy na tyle nasłoneczniona, by zyskać odpowiedni bilans cieplny. Duże okna skierowane na północ spowodują raczej straty niż zyski ciepła.

Wybierając okna do domu zawsze warto postawić na energooszczędne rozwiązania, zapewniające odpowiednią termoizolacyjność okien.

Oczywiście nie zawsze możemy zaplanować lokalizację domu na działce, tak aby ściany były zorientowane zgodnie z kierunkami geograficznymi. Jednak odchylenie od osi północ-południe o kąt nie większy niż 15° nie wpłynie znacząco na możliwość pozyskiwania ciepła. W polskich szerokościach geograficznych największe odchylenie, które zapewni korzystne napromieniowanie słoneczne, wynosi 20o w kierunku wschodnim i 35o w kierunku zachodnim.

Chcąc wykorzystać energię słoneczną do dogrzewania domu musimy wziąć pod uwagę nie tylko kierunki świata, ale także zagospodarowanie działki. Nawet jeśli nasz budynek będzie korzystnie usytuowany, a okna odpowiednio rozmieszczone, nie osiągniemy wiele, jeśli południowa fasada będzie zacieniona przez np. budynek gospodarczy lub drzewa. Ten czynnik również trzeba uwzględnić przy planowaniu.

Pamiętajmy, że okna (szczególnie te od południa) zdecydowanie warto wyposażyć w osłony okienne (najlepiej zewnętrzne), bo latem nagrzewanie pomieszczeń nie będzie tak przyjemne, jak podczas pozostałych pór roku.

Dużą rolę ogrywają też drzewa i krzewy. Odpowiednie ich nasadzenie pomoże nam w poprawieniu bilansu energetycznego domu. Od południa najkorzystniej jest zasadzić drzewa liściaste – zimą i wczesną wiosną nie będą one przeszkadzać promieniom słonecznym w dogrzewaniu domu przez okna i ściany, a latem zapewnią pożądany w tym okresie cień. W okresie letnim drzewa liściaste mogą zatrzymać nawet 90% promieniowania słońca.

Natomiast przy mniej nasłonecznionych ścianach, czyli północno-wschodniej i północno-zachodniej warto sadzić iglaki – drzewa i wysokie krzewy. Posadzone blisko ścian osłonią dom przed wiatrem, ograniczając straty ciepła, co szczególnie docenimy w chłodniejszych okresach.