Okiennice - ochrona i dekoracja

Przeważnie są one niewielkie, mają stromy dach, pokryty barwną dachówką oraz stonowaną elewację, której największą ozdobę stanowią okiennice. To właśnie bogactwo wzorów i kolorów tych niewielkich elementów sprawia, że tamtejsze domy przybierają tak niepowtarzalny charakter.
Historia okiennic jest bardzo długa. Zdążyły one wpisać się także i w polską architekturę. Dawniej montowano je na elewacjach pałaców magnackich, dworów szlacheckich oraz ozdabiano chłopskie chaty. Do dziś, na niektórych polskich wsiach można spotkać stare drewniane domy z okiennicami. Niestety budownictwo powojenne – proste i mało ciekawe architektonicznie – z montowania okiennic zrezygnowało całkowicie.

Nie ma w tym wprawdzie niczego zadziwiającego, ponieważ trudno wyobrazić sobie bloki z wielkiej płyty, czy typowo polskie domy ”kostki” – wyposażone w ten efektowny i dekoracyjny akcent. Wówczas też jakby zapomniano, że oprócz walorów dekoracyjnych – okiennice pełnią jeszcze kilka funkcji użytkowych. Obecnie, daje się zauważyć powracające zainteresowanie okiennicami. Montuje się je bardzo często budując domki letniskowe oraz rzadziej – wznosząc domy jednorodzinne. W drugim z wymienionych przypadków – stanowią prawdziwą ozdobę brył budynków, nadając im charakteru swojskości i zbliżając jeszcze bardziej do lubianego przez Polaków – stylu dworkowego.

Niezależnie od strefy klimatycznej oraz pory roku – okiennice pełnią doskonałą ochronę antywłamaniową. Można wprawdzie zastąpić je roletami lub kratami, ale takie elementy w przypadku niektórych domów po prostu nie pasują do ich wyglądu zewnętrznego. Biorąc pod uwagę, że ochrona antywłamaniowa jest niezbędna – zaczęto także i okiennice wytwarzać według wymagań potencjalnych kupujących. Nowoczesne okiennice wyposaża się w wysokiej klasy okucia antywłamaniowe, które stanowią poważną przeszkodę nawet dla nieźle wprawionego włamywacza. Jednak także i okiennice starszego typu skutecznie zniechęcają do ich otwierania od zewnątrz.

Próba ich forsowania kończy się bowiem przeważnie powstaniem dość znacznego hałasu, który dla złodzieja nigdy nie jest przecież czynnikiem pożądanym. Oprócz ochrony antywłamaniowej okiennice chronią dodatkowo przed nadmiernym nasłonecznieniem i nagrzewaniem się pomieszczeń w lecie oraz stwarzają barierę dla silnego wiatru i zabezpieczają przed utratą ciepła z pomieszczeń. W zależności od materiału, z którego wykonano okiennice – są one w stanie poprawić termoizolacyjność okien nawet o 60%. Tak znaczne poprawienie współczynnika przenikania ciepła jest możliwe dzięki warstwie ocieplenia umieszczanej pomiędzy warstwami drewna, PCV, stali lub aluminium. Jako materiał izolacyjny stosuje się odpowiednio wełnę mineralną, styropian, albo piankę poliuretanową.

Ponadto okiennice doskonale chronią przed hałasem pochodzącym z zewnątrz, świetnie izolują od niepożądanego otoczenia oraz umożliwiają swobodną wentylację pomieszczeń. Wieczorem lub nocą okna mogą pozostawać otwarte, a dzięki okiennicom zostanie zapewniony dopływ świeżego powietrza bez często występujących wraz z nim niespodzianek w postaci owadów lub innych nieproszonych gości.

Okiennice można dzielić w zależności od ich konstrukcji, funkcji, jakie mają wypełniać, kształtu i formy oraz rodzaju zastosowanego do ich wykonania materiału. Z punktu widzenia osób konstruujących okiennice znaczenie ma fakt, czy będzie ona jednoskrzydłowa, dwuskrzydłowa, czy też trzyskrzydłowa – składana. W tym też zakresie można rozróżnić okiennice: polskie, klasyczne, klasztorne, włoskie lub z wykończeniem łukowym.

Poprzez wzgląd na funkcje, które okiennice mają spełniać w przyszłości – rozróżnia się generalnie okiennice szczebelkowe oraz pełne. W rejonach silnego nasłonecznienia częściej można napotkać okiennice szczebelkowe, zwane także lamelowymi lub żaluzjowymi. Natomiast tam, gdzie mają one za zadanie chronić dodatkowo przed chłodem stosuje się raczej okiennice pełne.  Jako że polski klimat jest uznany za umiarkowany – na elewacjach domów spotkać można zarówno jeden, jak i drugi typ okiennic wykonanych z różnorodnych materiałów. Jednak ciekawsze wydają się pozostawać okiennice lamelowe, które konstruuje się na zasadzie działania żaluzji okiennych. W zależności od potrzeb inwestora – szczebelki w okiennicach mogą być umocowane na stałe pod kątem 45 stopni, co pozwala ochronić wnętrze przed nadmiernymi promieniami słońca i wpuścić do środka odpowiednią  ilość światła dziennego lub szczebelki te mogą być ruchome. Owa ruchomość lameli pozwala dostosowywać okiennice do pory dnia i aktualnych potrzeb użytkowników związanych z zaciemnieniem pomieszczenia.

O kształtach, formach i kolorach aktualnie produkowanych okiennic można mówić wręcz bez końca. Polski rynek jest bowiem obecnie bardzo szeroki w każdej branży, w tym także w okiennej. Dzięki temu okiennice bez większego trudu można dostosować zarówno do stylu architektury, kolorystyki budynku oraz całkowicie indywidualnych upodobań inwestora. Można nabyć okiennice do okien o standardowych wymiarach i kształtach, jak i do nawet najmniejszych okien okrągłych oraz do większych i nietypowych przeszkleń fasady. Ciekawym rozwiązaniem wydają się być okiennice z wbudowaną w ramę roletą, która ma celu zabezpieczać przed dostaniem się do wnętrz owadów. W wielu miejscach dobrze prezentują się okiennice tradycyjne – wykończone w kształcie łuku. Dobór odpowiedniego modelu zawsze powinien zostać jednak poprzedzony analizą stylu, jaki chcemy nadać budynkowi. Należy pamiętać, że ten niewielki detal dekoracyjny jest w stanie całkowicie odmienić dotychczasowy wygląd elewacji domu i nadać budynkowi zupełnie odmiennego charakteru.

Niegdyś okiennice produkowano wyłącznie z drewna. Aktualnie, wraz z tym naturalnym surowcem – używa się też innych materiałów. Pomimo tego okiennice drewniane wciąż są najpopularniejsze i najczęściej stosowane. Do ich wytwarzania wykorzystuje się drewno sosnowe, bukowe, modrzewiowe, dębowe, itp. Jednak, niezależnie od gatunku, każde drewno musi być poddane dokładnej impregnacji i specjalnej obróbce technologicznej, aby było odpowiednio odporne i trwałe. Okiennice trzeba też na koniec zabezpieczyć warstwą farby. W powyższym celu można używać farb całkowicie kryjących lub takich, przez które widoczna jest faktura drewna. Większość producentów oferuje nadanie ostatecznego wyglądu okiennicom w zgodzie z indywidualnym życzeniem klienta.

Pośród drewnianych okiennic można rozróżnić dwa ich typy. Są to okiennice tradycyjne i okiennice ramowe. Pierwsze, tj. rustykalne lub ciesielskie mają prostą konstrukcję. Są zbudowane z deseczek o niewielkiej szerokości, które dociska się do czoła lub łączy na tzw. pióro i wpust. Dla poprawienia stabilności – konstrukcję wzmacnia się za pomocą poziomych poprzeczek z zastrzałami. Tego rodzaju okiennice najlepiej prezentują się na elewacjach domów stylizowanych na wiejskie. Mocuje się je do ściany na zawiasach pasowych, a jako zamknięcie stosuje haki lub zasuwy.

Okiennice ramowe charakteryzują się bardziej skomplikowaną budową. Konstruuje się je na ramie, która odpowiada za sztywność okiennicy, a jako wypełnienia służą lamele lub zabudowa z drewnianej klejonki. Okiennice tego rodzaju są przeważnie bardzo solidne i z powodzeniem mogą służyć, jako ochrona przed włamaniem. Dodatkowo – ocieplone kilkucentymetrową warstwą izolacji – zabezpieczają przed stratami ciepła z pomieszczeń i stają się niezłym izolatorem akustycznym. Na rynku są dostępne w różnorodnych kształtach, formach i wzorach. Można je również zamówić według indywidualnych upodobań. Wszystko to powoduje łatwość dopasowania okiennic do określonego stylu architektonicznego.

Jak zostało to już wspomniane powyżej – obok drewna – do produkcji okiennic wykorzystuje się też inne materiały. Należą do nich PCV i aluminium. Produkuje się z nich okiennice, które kształtem i formą przypominają okiennice drewniane ramowe. Najczęściej zajmują się tym producenci okien, którzy za sprawą okiennic uzupełniają swoje oferty. W ten sposób powstają okiennice gładkie, tłoczone, w formie lameli, itp. Przy zastosowaniu omawianych materiałów można bez trudu nadać okiennicom dowolny kolor i dopasować je do koloru profili okiennych lub dobrać na zasadzie kontrastu z elewacją. Są trwałe i odporne na działanie czynników atmosferycznych, a dodatkowo nie wymagają prawie żadnych zabiegów konserwacyjno – pielęgnacyjnych. Aby zachowywały dobry wygląd wystarczy je od czasu do czasu umyć wodą z delikatnym detergentem.

Nowoczesne okiennice nawiązują wyglądem do tych tradycyjnych – stosowanych przed laty, ale w rzeczywistości bardzo się od nich różnią. Jest tak głównie za sprawą innowacyjnych okuć antywłamaniowych oraz zautomatyzowaniu otwierania i zamykania okiennic. Automatyka jest szczególnie istotna wówczas, kiedy w okiennice wyposaża się kilka lub nawet kilkanaście okien. Wtedy najczęściej ze wszystkich zamontowanych okiennic tworzy się jeden system i wszystkie zamyka oraz otwiera w tym samym czasie. Podobnie, jak w przypadku rolet zewnętrznych – obsługa okiennic może odbywać się bez udziału człowieka. Istnieją systemy, które wystarczy odpowiednio zaprogramować, a okiennice same otworzą się i zamkną we wskazanym przez nas czasie.

Jak wiadomo czasy, w których przyszło nam żyć nie uchodzą za bezpieczne. Niemal wszyscy odczuwamy zagrożenie z powodu ewentualnego włamania i utraty dorobku całego życia. Dlatego też decyzja o montażu okiennic bardzo często podyktowana jest chęcią zabezpieczenia domu przed nieproszonymi gośćmi. Nowoczesne okiennice muszą odpowiadać standardom bezpieczeństwa antywłamaniowego, które osiąga się za sprawą odpowiednich okuć. Producenci wyposażają okiennice w antywyważeniowe zamknięcia drążkowe, haki blokujące oraz różnego rodzaju blokady uniemożliwiające otwarcie okiennic z zewnątrz lub ich demontaż.

Oprócz dość sporej liczby kryteriów podziału, jakie można zastosować w stosunku do okiennic – można je jeszcze podzielić na okiennice zewnętrzne i wewnętrzne. Drugie z wymienionych są już jednak stosowane coraz rzadziej. Dlatego też omówione zostały jedynie okiennice zewnętrzne. Są one pomysłowym elementem urozmaicającym bryłę budynku oraz elewacją. Świetnie komponują się z elewacjami w żywych, jak i stonowanych barwach, doskonale pasują do budynków wykonanych w technologii muru pruskiego, jak również do domów stylizowanych na dworki.

Oprócz walorów estetycznych – nowoczesne okiennice spełniają dość liczne funkcje użytkowe. Mając na względzie powyższe, jak również fakt, że na ich montaż nigdy nie jest za późno – być może warto zastanowić się nad podjęciem takiej decyzji. Popularność okiennic na południu Europy może zachęcać do nabycia tych produktów osoby, które miały okazję odwiedzić kraje wspomniane na wstępie. Pozostali powinni zdać sobie sprawę z walorów okiennic docenianych jeszcze za czasów naszych przodków.