Część gatunków egzotycznych - teak, iroko, czy mahoń - ze względu na swoją wytrzymałość i odporność jest wręcz predysponowana do budowy okien. Niestety, to drewno jest bardzo drogie. Stąd najczęściej do produkcji używane jest stosunkowo tanie meranti, a to drewno musi spełniać odpowiednie parametry, by nadawało się do konstrukcji profili okiennych. Ponadto okna wykonane z red meranti, barwą przypominającego mahoń, często oferowane są jako mahoniowe.
Na rynku najczęściej można spotkać okna z mahoniu, teaku, iroko, makore, doussie, merbau, acajou, durianu, framire i meranti (zarówno białego, jak i czerwonego). Tak szeroka gama drewna używanego do produkcji profili pozwala zaoferować duże bogactwo wzornicze i różnorodną kolorystykę okien. Aby jednak kupić naprawdę dobre okna, trzeba poznać minimalne wymagania stawiane drewnu służącemu do ich konstruowania. Nie każdy gatunek egzotyczny je spełnia, a tymczasem okno to element budowlany, który musi sprostać oddziaływaniu zmiennych warunków atmosferycznych, wilgoci i naporowi wiatru.
Dowiedz się więcej - zamów poradnik Okna prawidłowo zamontowane
Okna z drewna egzotycznego - liczy się ciężar właściwy
Dzięki ciekawym barwom i rozmaitym rysunkom słojów, okna z drewna egzotycznego mogą wyglądać bardzo elegancko, jednak nie wygląd liczy się w ich przypadku najbardziej. Podstawowym parametrem oceny wytrzymałości okna z drewna egzotycznego jest jakość drewna użytego do budowy profili i sposób ich wykonania.
Drewno użyte do produkcji okien powinno mieć gęstość (ciężar właściwy mierzony przy wilgotności 12%) minimum 450 kg/m³, wilgotność nie większą, niż 12% i być zaimpregnowane ciśnieniowo. O ile suszenie i impregnację drewna zapewnia producent, o tyle o jego gęstość dba sama natura - zależy ona od gatunku drzewa, z którego je pozyskano. Najdroższe i najbardziej ekskluzywne okna wykonywane są z bardzo twardych gatunków egzotycznych, mających gęstość dalece wyższą od przewidzianej normami - mukulungu, mahoniu, teaku, iroko, makore, doussie, merbau, czy acajou. Taka stolarka, nie dość, że piękna i funkcjonalna, nie budzi żadnych kontrowersji, może poza ceną - to jedne z najdroższych okien na rynku. Zwykłe okno dwuskrzydłowe o wymiarach 1,5x1,5 m może kosztować 4 tys. zł. W przypadku gatunków takich jak durian, framire, ako, cedar, czy meranti trzeba jednak sprawdzać przed zakupem parametry drewna. Gatunki te są wprawdzie stosunkowo niedrogie, gdyż są masowo hodowane na plantacjach, jednak ich ciężar właściwy, w zależności od warunków w jakich rosły, może wynosić od 300 do 1050 kg/m³. Do produkcji okien nadają się zatem tylko lepsze sorty tego drewna.
Szczególne kontrowersje może budzić często praktykowane oferowanie okien z czerwonego meranti, przypominającego wyglądem mahoń, jako mahoniowych.
Problemem w przypadku tańszych gatunków drewna egzotycznego są również jego skłonności do wypaczania się pod wpływem wilgoci. Szczególnie dotyczy to drewna durian o znacznej nasiąkliwości. Dlatego w przypadku profili wykonanych z tego rodzaju drewna warto zwrócić uwagę, czy producent stolarki okiennej otrzymał Aprobatę Techniczną Instytutu Techniki Budowlanej na swoje wyroby. Prawidłowe właściwości użytkowe i trwałość w przypadku okien z drewna egzotycznego w dużej mierze zależą bowiem od sposobu i jakości wykonania profili, które ocenia ITB. Okien z drewna egzotycznego nie można budować z profili monolitycznych, gdyż mają skłonność do wypaczania się - większość gatunków egzotycznych pod wpływem zmian wilgotności powietrza znacznie rozszerza się i kurczy. Profile powinny być klejone z co najmniej 3 warstw (standardowy profil DJ-68), a w przypadku tańszych gatunków egzotycznych pięciu, najlepiej łączonych w dwóch kierunkach. Większość producentów stosuje wprawdzie własne, autorskie rozwiązania, jednak w przypadku okien z drewna egzotycznego ważne jest, by profile były klejone warstwowo - warto zwrócić na to uwagę. Zewnętrzną warstwą wykończeniową okien z drewna egzotycznego najczęściej jest warstwa lazuru, pogłębiającego naturalną barwę i podkreślającego rysunek słojów drewna. Warstwa lakieru powinna być wykonana w sposób dodatkowo zabezpieczający okno przed wpływami atmosferycznymi, owadami, grzybami i promieniowaniem UV - nakładana w przynajmniej trzech partiach: gruntującej, podkładowej i wykończeniowej, o łącznej grubości 60-80 mikrometrów.
Wybrane gatunki drewna egzotycznego na okna
Mukulungu - drewno o niespotykanej barwie, różowe lub czerwono-różowe, o bardzo dyskretnym, prawie niewidocznym rysunku słojów, pozyskiwane z wysokiego drzewa liściastego o tej samej nazwie rosnącego w Afryce Zachodniej i Południowo-Zachodniej. Bardzo twarde, o gęstości dochodzącej do 1000 kg/m³. Stosowane do wyrobu luksusowych okien poddawanych dużym obciążeniom. Jeden z najdroższych gatunków drewna egzotycznego.
Mahoń - drewno otrzymywane z różnych gatunków i rodzajów drzew. Mahoń amerykański pozyskuje się z mahoniowca, mahoń afrykański z grusz afrykańskich. Mahonie przyjmują rozmaite, głęboko brązowe zabarwienia i mają wyraźny rysunek drobnych słojów. Drewno to uznawane jest za luksusowe. Jest dość twarde i mało podatne na wpływ warunków atmosferycznych. Jego ciężar właściwy wynosi 550 kg/m³.
Teak - to drewno pochodzące z drzewa tekowego porastającego azjatyckie lasy monsunowe. Charakteryzuje się dużą różnorodnością barw, od żółci, przez czerwień do ciemnego brązu, często z pojedynczymi, czarnymi słojami. Z czasem teak w naturalny sposób zmienia pierwotny kolor na ciemny brąz. Teak jest twardy, jego ciężar właściwy wynosi 600-700 kg/m³, a dzięki dużej zawartości żywic jest bardzo odporny na wodę - w przeszłości często budowano z niego statki.
Iroko - drewno podobne do teaku, o zbliżonych barwach i parametrach użytkowych, jednak pochodzące z tropikalnych lasów Afryki. Iroko jest nieco twardsze od teaku, jego gęstość wynosi 600-760 kg/m³. Jest równie niewrażliwe na wodę.
Makore - drewno o ładnej, czerwono-łososiowej barwie, pozyskiwane z drzewa Tieghemella heckelii, potocznie zwanego Afrykańską wiśnią, rosnącego w zachodniej Afryce. Makore, podobnie jak bliźniacze mu drewno jatoba pozyskiwane z drzewa Courbaril Hymenaea, zwanego Wiśnią Brazylijską, rosnącego w Południowej Ameryce, charakteryzuje wyraźny rysunek słojów i gęstość dochodząca do 800 kg/m³. Bardzo duża twardość tych gatunków drewna sprawia, że są trudne w obróbce mechanicznej, ale dzięki szlifowaniu można z nich otrzymywać wręcz polerowane powierzchnie.
Doussie - drewno o pięknej pomarańczowo-złotej kolorystyce, wyglądające szczególnie ładnie po wykończeniu lakierem. Pochodzi z zachodniej i centralnej Afryki, a pozyskiwane jest z drzewa gatunku Afzelia africana Harms. Drewno to posiada jeden z najmniejszych współczynników skurczu objętościowego przy zmianach wilgotności wśród wszystkich gatunków egzotycznych, wynoszący dla skurczu promieniowego 3,1%, a dla stycznego 4,6%, dzięki czemu istnieje małe ryzyko rozsychania się wykonanych z niego okien. Dodatkowo jest twarde, jego gęstość wynosi 750 kg/m3.
Merbau - drewno o ciemnobrązowej kolorystyce i dyskretnym rysunku słojów. To jeden z najczęściej importowanych gatunków drewna z Azji Południowo-wschodniej, gdzie jest pozyskiwany z drzew gatunku Intsja bijuga. Charakteryzuje się znaczną twardością - gęstość 650 kg/m³.
Durian - ten gatunek drewna jest pozyskiwany z drzewa owocowego o tej samej nazwie pochodzącego z Indonezji. Większość drewna jest jednak importowana z krajów południowo-wschodniej Azji, gdzie znajdują się plantacje durianów. Drewno durianu jest bardzo dekoracyjne, jednak stosunkowo lekkie i ma średnią wytrzymałość. Jego gęstość wynosi 400-600 kg/m³, zatem do produkcji okien nadają się wyłącznie wyselekcjonowane partie surowca.
Framire - to jeden z najjaśniejszych gatunków drewna egzotycznego. Na tle innych wyróżnia je paleta bardzo jasnych barw - od bieli, przez kolory słomkowe, do jasnej zieleni. Drewno pochodzi z Afryki zachodniej, gdzie jest pozyskiwane z drzew gatunku Terminalia ivorensis A. Chev. Jest to drewno o ciężarze właściwym 495 kg/m³, jest zatem średnio wytrzymałe.
Ako i Cedar - obydwa gatunki pochodzą z Afryki Wschodniej i Środkowej i są pozyskiwane z drzew o tych samych nazwach. Ako to drewno liściaste, Cedar iglaste. Charakteryzuje je średnia twardość - gęstość 450-500 kg/m³ - i bardzo duża dekoracyjność. Drewno może mieć różne barwy - od jasnożółtej do ciemnoczerwonej, często z dekoracyjnymi przebarwieniami i wyraźnym rysunkiem słojów. Obydwa gatunki wykorzystywane są do produkcji okien prostych, gdyż są niezbyt podatne na gięcie i nie nadają się do wykonywania łuków.
Meranti - drewno pozyskiwane jest z drzew liściastych z rodzaju Shorea, pochodzących głównie z Malezji i Indonezji. Jest to jeden z gatunków drewna egzotycznego budzący kontrowersje. Gęstość drewna meranti zależy bowiem silnie od gatunku, z jakiego je pozyskano i osiąga wartości od
300 kg/m³ do 1050 kg/m³. Przy gęstości 450 kg/m³ meranti osiąga parametry użytkowe zbliżone do rodzimej sosny i dlatego chętnie jest używane do produkcji okien. Istnieją dwie odmiany tego drewna: biała i czerwona, często mylona z mahoniem.
